Ubutnu 11.10 မွာ လုိအပ္မယ္ ေဆာ့၀ဲလ္ေတြ အသံုးတဲ့မယ္ ေဆာ့၀ဲလ္ေတြ တစ္ခါတည္း တင္ျပီးသားပါပါတယ္။ သီခ်င္းနားေထာင္မလား၊ ရုပ္ရွင္ၾကည့္မလား၊ အင္တာနက္သံုးမလား အိုေကပါတယ္။ Developer အေနနဲ႔အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Image Editors တို႔ Design fonts တို႔ စသည္ျဖင့္ နည္းနညး္ပါးပါး ထပ္ျပီး install လုပ္ရအံုးမွာပါ။
default ပါျပီးသား application ေတြကုိ မၾကိဳက္လို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အသံုးျပဳရတာ ကိုယ္နဲ႔ လိုက္ေလွ်ာညီေထြမႈ မရွိလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသစ္ အသစ္ ေတြကုိ ကိုယ့္စိတ္ၾကိဳက္ျပန္တင္ခြင့္လည္း Ubuntu 11.10 မွာ ရွိေနျပီးသားပါ။
ubutnu 11.10 ကုိ ထပ္ျပီး တင္သင့္တဲ့ ေဆာ့၀ဲလ္ ၁၀ ခုေလာက္ ၾကည့္ၾကည့္ရေအာင္။
၁၊ Update Ubutnu (Repository cache)
ပထမဆံုးလုပ္သင့္တာကေတာ့ Update ပါပဲ။ ဘယ္ Libiary ေတြ အသစ္ထြက္လည္း၊ ေနာက္ဆံုး ထြက္တဲ့ ေဆာ့၀ဲလ္ ေတြ သူဟာသူ Update လုပ္သြားပါလိမ့္မယ္။
update လုပ္နည္း နွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။
command ကေနလုပ္ခ်င္ရင္ေတာ့၊ (Ctrl + Alt + t) command line terminal ဖြင့္လိုက္ပါ။ ျပီးေတာ့ ေအာက္ပါ Command ႏွစ္ခုကို ရိုက္လိုက္ပါ။
sudo apt-get update
sudo apt-get upgrade
ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ update manager ကေနလုပ္တာပါ။
၂၊ "Ubuntu Restricted Extras" codecs/plugins
mp3 ဖိုင္ေတြ ဖြင့္နားေထာင္ဖို႔အတြက္ mp3(MPED Layer3) decoders တင္ဖို႔လိုပါတယ္။ youtube(HTML 5 နဲ႔ ၾကည့္လို႔ ရေအာင္ လုပ္ထားေပမယ့္လည္း) နဲ႔ တစ္ျခား video ေတြ အင္တာနက္မွာ ၾကည့္လို႔ရဖို႔အတြက္ Adobe Flash Player လည္း တင္ဖို႔လိုပါတယ္။ အဲဒီလိုအပ္တဲ့ဟာေတြ သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္ သလို တင္သြားေစခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ "ubuntu restricted extras" ကို တင္လိုက္ပါ။
Ubuntu software center ကေန တင္လို႔ ရသလို Command Teminal( ဖြင့္ရန္ Ctrl + Alt + t) ကေနလည္း တင္လို႔ရပါတယ္။
sudo apt-get install ubuntu-restricted-extras
Restricted library/packages for playing encrypted DVD's
ubutnu-restricted-extras တင္လိုက္ရင္ (mp3,avi,flv ..) စသည့္ဖိုင္မ်ား ဖြင့္လို႔ရျပီ ျဖစ္ေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ DVD ဖိုင္ေတြက CSS(Content Scramble System) နဲ႔ encrypted လုပ္ထားတာေတြ ရွိေနပါေသးတယ္။ အဲဒီဖိုင္ေတြကုိ ဖြင့္နိုင္ဖို႔အတြက္ေတာ့ libdevcss2 ကုိ တင္ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ Command Teminal( ဖြင့္ရန္ Ctrl + Alt + t) ဖြင့္ပါ။ ေအာက္ပါ command ရိုက္ပါ။
sudo apt-get install libdvdread4
sudo /usr/share/doc/libdvdread4/install-css.sh
၃၊ Install Additional (graphics card and webcam) drivers
သင့္စက္က 3D Graphics/vidoe card ပါတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ (အထူးသျဖင့္ laptop ေတြမွာပါတတ္ပါတယ္. Nvidia, ATI စသည္ျဖင့္) Ubuntu unity ဒါမွမဟုတ္ Gnome-shell ကို 3D effects ေတြနဲ႔ အသံုးျပဳလို႔ရပါလိမ့္မယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ Ubuntu က အဲဒီ Driver ေတြကုိ Auto Detect လုပ္ျပီး Install လုပ္ဖုိ႔ လာေမးတတ္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ သင့္ေတာ့ရာ တစ္ခုခုကုိ ေရြးျပီး Activate လုပ္ေပးလိုက္ရံုပါပဲ။
Auto detect မလုပ္ဘူးဆိုရင္လည္း စိတ္မပူပါနဲ႔အံုး။ System Settings -> Additional Drivers ကုိ ဖြင့္ပါ။ ခန ေစာင့္ေနလိုက္ပါ။ ကိုယ့္စက္မွာ ရွိတဲ့ Driver ကို ရွာျပီး လာျပပါလိမ့္မယ္။ Activate လုပ္ေပးလိုက္ပါ။
cheese – webcam software/driver for your webcam
သင့္ရဲ႕ webcam နဲ႔ ဓါတ္ပံုရိုက္ခ်င္တယ္၊ video ရိုက္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ webcam ေဆာ့၀ဲလ္ တစ္ခုတင္ဖုိ႔လိုပါလိမ့္မယ္။ လူသံုးအမ်ားဆံုးျဖစ္တာကေတာ့ cheese ပါ။ Ubuntu software center ကေန တင္လို႔ ရသလို Terminal ကေနလည္း တင္လုိ႔ရပါတယ္။
sudo apt-get install cheese
၄၊ Chromium Web browser for faster browsing
Ubuntu 11.10 မွာ Default web brower Firefox ပါ။ Firefox က တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ အရမ္းေလးေလးေနတတ္ပါတယ္။ RAM ကုိလည္း အမ်ားၾကီး ေပးထားတတ္ရပါတယ္။ (tabs ေတြအမ်ားၾကီးဖြင့္ထားတာမ်ိဳး၊ Add-on ေတြ အမ်ားၾကီးထည့္ထားတာမ်ိဳးဆိုရင္) အဲဒါဆိုရင္ ျမန္လည္း ျမန္တဲ့၊ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးလည္း ရွိ၊ လူသံုးလည္း အရမ္းမ်ားလာတဲ့၊ Google က ထုတ္ထားတဲ့ Chromium browser ကုိ အသံုးျပဳနိုင္ပါတယ္။ Ubuntu software center ကေနျပီး တင္လို႔ရျပီး အရမ္း ေပၚျပဴလာျဖစ္ေနပါတယ္။ terminal (Ctrl+Alt+T ) ကေန တင္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့
sudo apt-get install chromium-codecs-ffmpeg-extra
၅၊ VLC Player
VLC player ကေတာ့ Open source မွာ ေပၚျပဴလာ အျဖစ္ဆံုးပါ။ all in one media player လို႔ေတာင္ ေခၚၾကပါတယ္။ အခု ေခတ္ေပၚ မီဒီယာ(mp3,mp4,avi,fly etc) ေတြ အကုန္လံုးဖြင့္လိုရမယ့္ Feature ေတြပါပါတယ္။ ubuntu 11.10 မွာ ရွိသင့္တဲ႔ ေဆာ့၀ဲ တစ္ခုပါ။ Ubuntu Software Center ကေနလည္း တင္လို႔ရပါတယ္။ terminal (Ctrl+Alt+T ) ေနတင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့
sudo apt-get install vlc
၆၊ Image editing program
ကိုယ္ရိုက္ထားတဲ့ ဓါတ္ပံုေလးေတြ ျပင္ခ်င္တယ္။ Design ေတြဘာေတြလညး္ နည္းနညး္ပါးပါး လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေအာက္ပါ image editor ေလးေတြ တင္ထားသင့္ပါတယ္။
GIMP
ေပၚျပဳလာအျဖစ္ဆံုး Open source image editor ပါ။ အခမဲ့ရပါတယ္။ Adobe Photoshop ေလာက္နီးပါး အသံုးျပဳနိုင္ပါတယ္။ အလယ္အလတ္တန္းစား Graphits designs/images လုပ္ဖူးတဲ့သူေတြ အသံုးျပဳဖို႔ အတြက္သင့္ေတာ္ပါတယ္။ Ubuntu Software Center ကေနလည္း တင္လို႔ ရပါတယ္။ terminal (Ctrl+Alt+T ) ကေနတင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့
sudo apt-get install gimp
extra plugin (brushed, web 2.0 gradients, etc...) ေတြလည္း တင္လို႔ရပါေသးတယ္။
sudo apt-get install gimp-data-extras
sudo apt-get install gimp-plugin-registry
Pinta
image editor အခုမွ စသံုးမယ့္သူေတြ အတြက္ သင့္ေတာ္ပါတယ္။ အသံုးျပဳရလြယ္ကူျပီး MS Paint program နဲ႔ တူပါတယ္။ Ubuntu Software Center ကေနလည္း တင္လို႔ ရသလို terminal (Ctrl+Alt+T ) ကေနတင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့
sudo apt-get install pinta
၇၊ Gnome shell ကုိ ၾကိဳးစားသံုးၾကည့္ပါအံုး။
Ubutnu 11.10 မွာ Unity က Default UI/window manger ပါ။ ဒါေပမယ့္ ubuntu 11.10 က Gnome 3 ကုိ အေျခခံထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Unity ေကာ Gnome shell နွစ္ခုလံုး တင္သံုးလို႕ပါတယ္။ gnome-shell အသံုးျပဳရတာကေတာ့ အျမင္တစ္မ်ိဳးဆန္းေစျပီး၊ Desktop user ေတြ အေတြ႔အႀကံဳအသစ္ေတြ အေျပာင္းအလဲ အမ်ားၾကီး ျဖစ္ေပၚေအာင္ စြမ္းေဆာင္ထားတာေတြ ပါပါတယ္။ Next generation Desktop လို႔ေတာင္ ညႊန္းဆိုထားပါေသးတယ္။ Ubuntu 11.10 မွာ official repository ပါလာပါျပီ။ တင္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ terminal (Ctrl+Alt+T )
sudo apt-get install gnome-shell
၈၊ setup an online file backup program
အေရးၾကီးတဲ့ ကိုယ့္ ဖိုင္ေတြကုိ အြန္လိုင္းမွာ သိမ္းထားခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အခုေခတ္မွာ cloud backup လုပ္လို႔ရတာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါျပီ။ Ubuntu 11.10 မွာဆိုရင္ေတာ့ "Ubuntu One" 2GB ေလာက္ အခမဲ့ေပးထားပါတယ္။ (သီခ်င္းဖိုင္ေတြကုိလည္း ဆာဗာေပၚကေနတိုက္ရိုက္ နားေထာင္လို႔ရပါေသးတယ္။) "Dropbox" ကေတာ့ sync features ပါပါလို႔ အသံုးတည့္ပါတယ္။
Ubuntu One
သူကေတာ့ Ubuntu 11.10 တင္ကတညး္က တစ္ခါတည္း ပါလာျပီးသားပါ။ Ubuntu One launcher ကေန၀င္ျပီးေတာ့ အဆင့္အဆင့္ ျပဳလုပ္သြားယံုပါပဲ။ ကိုယ္တင္ထားတဲ့ ဖိုင္ေတြကုိ တစ္ျခား device (Android, iPhone) တစ္ခုခုကေနလည္း လွမ္းဖြင့္လို႔ရပါတယ္။ အဲဒီ device ကေနတစ္ဆင့္ သီခ်င္းေတြပါ တစ္ခါတည္း ဖြင့္နားေထာင္လုိ႔ ရပါတယ္။
Dropbox
သူကေတာ့ File share and backup အတြက္ ေပၚျပဴလာ အျဖစ္ဆံုး ေဆာ့၀ဲလ္ ပါ။ အေကာင့္စစဖြင့္ခ်င္း 2GB အခမဲ့ သိမ္းလို႔ရပါတယ္။ အလုပ္တူတူတြဲလုပ္တဲ့ သူေတြ နဲ႔ File ေတြ အလြယ္တကူ ေဝမွ် ႏုိင္ပါတယ္။ ဖ်က္လိုက္တဲ့ ဖိုင္ေတြကုိေတာင္ မွ ရက္ ၃၀ အတြင္း ျပန္ယူလို႔ ရပါေသးတယ္။ Ubuntu 11.10 မွာ ေတာ့ Dropbox က File explorer ျဖစ္တဲ့ Nautilus နဲ႔ တြဲထားပါတယ္။ Ubuntu Software Center ကေနလည္း တင္လို႔ ရသလို terminal (Ctrl+Alt+T ) ကေနတင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့
sudo apt-get install nautilus-dropbox
၉၊ gnome tweak tool
Gnome3 UI ကုိ ဟုိဟာ ဒီဟာ နည္းနညး္ပါးပါး ေျပာင္းသံုးၾကည့္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ Gnome-tweak-tool ကုိ တင္သင့္ပါတယ္။ windows look/behavior, theme, fonts စတာေတြ ေျပာင္းလို႔ရပါတယ္။ default ပါတဲ့ appearance settings က သိပ္မ်ားမ်ားစားစား လုပ္လို႔မရတဲ့အတြက္ ထပ္တင္သင့္တာပါ။
sudo apt-get install gnome-tweak-tool
၁၀၊ themes / icons
Default ကုိမၾကိဳက္ရင္လညး္ တစ္ျခား themes ေတြတင္လို႔ရပါေသးတယ္။ လူတစ္ကုိယ္ စိတ္တစ္မ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ။ Ubuntu 11.10 မွာ တစ္ျခား Themes ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါပါတယ္။ ဒါမွ မေက်နပ္ေသးပဲ ေဒါင္းလုပ္လုပ္ျပီး တင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီမွာပါ။
ဘယ္လို တင္မလည္းဆိုရင္ေတာ့ ေဒါင္းလုပ္လုပ္ ထားတာကုိ ျဖည့္လိုက္ပါ။ ျပီးေတာ့ /usr/share/themes မွာသြားထားပါ။ gnome-tweak-tool ကုိ ဖြင့္ပါ။ ျပီးေတာ့ စိတ္ၾကိဳက္ေျပာင္းနိုင္ပါျပီ။ (GTK, Icon, window etc...) ဒါေလးပါပဲ။
ဒါေတြမွ မေက်နပ္ေသးဘူးဆိုရင္ေတာ့ Ubuntu software center မွာ ရွာျပီး စိတ္ၾကိဳက္ ကုိယ္လိုခ်င္တာေတြ အလြယ္တကူ တင္လို႔ရပါတယ္။
Additional
ျမန္မာစာ (zawgyi) တင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီမွာ ေဒါင္းလုပ္လုပ္ပါ။
ေဒါင္းလုပ္လုပ္ထားတာကုိ ေျဖပါ။ zawgyi folder ထဲကုိ သြားပါ။
sudo sh install.sh
ေမးခြန္းေလး အနည္းငယ္ ေျဖလိုက္ပါ။ တင္ျပီးသားျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ Keyboard ေပၚေအာင္ ဆိုရင္ေတာ့ System Settings > Keyboard Layout > Layouts က ဘယ္ဘက္ေအာက္ ေဒါင့္နားက + ေလးကုိ နိပ္လိုက္ပါ။ Burmese ကုိ မွတ္ျပီး Add button ကုိ နိပ္လိုက္ပါ။ Options button ကုိ ထပ္နိပ္ပါ။ Keys(s) to change layout က ေတာ့ English နဲ႔ ျမန္မာစာ ေျပာင္းခ်င္တဲ့ Key ပါ။ ၾကိဳက္တာ ေရြးေပးလို႔ရပါတယ္။ laptop ဆုိရင္ေတာ့ Left Win က အဆင္ေျပပါတယ္။ ပါတ္ဆင့္ေတြရိုက္ဖို႔အတြက္ေတာ့ Key(s) to change 3rd level မွာ ေရြးေပးရပါမယ္။ laptop ဆုိရင္ေတာ့ Right Alt က အဆင္ေျပပါတယ္။ အဆင္မေျပတာ ရွိရင္လည္း comment မွာ ေရးထားခဲ့ႏိုင္ပါတယ္။
Games
Counter-Strike လုိပစ္ခတ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ OpenArena ရွိပါတယ္။ Dota ခုတ္သလိုမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ battle-for-wesnoth ရွိပါတယ္။ ကားေမာင္းခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ TORCS ရွိပါတယ္။ ၃ ခုလံုး အခမဲ့ပါ။ 3D Graphic လိုပါတယ္။ Ubuntu Software Center ကေန တင္လို႔ရပါတယ္။
Source: sudobits
